Decenium van hoofd en hart

Soms kan het even duren voordat kennis doordringt, langzaam transformeert tot inzicht. Al enige tijd ben ik geïnteresseerd in permacultuur. Een van de eerste onderwerpen die aan de orde komt is het belang van gezonde aarde, letterlijk en figuurlijk als ethische principe. Ik heb al jaren deze kennis dat gezonde aarde zeer belangrijk is. Permacultuur is er op gericht om de kwaliteit van de aarde seizoen na seizoen te verbeteren. Maar toch was mijn focus al die tijd vooral op water gericht.

Zonder water geen leven. Zo lang ik bezig ben met het planten van fruitbomen in het Rifgebied hoor ik dat er onvoldoende water is. Het regent weinig en onregelmatig, de bronnen zijn uitgedroogd en het grondwater verzout. Wat voor zin heeft het om te planten als er geen water is?

Laat de barmhartigheid over ons neerdalen

In het Rifgebied, zoals op vele ander plekken, is het gebruikelijk dat mensen, in tijden van droogte, bidden voor regen. ‘Laat de barmhartigheid over ons neerdalen’ is een veelgehoord smeekgebed. De regen als Gods barmhartigheid. Water dat neerdaalt en al het leven voedt, van de mens tot het kleinste micro-organisme.

Wat als de aarde uitgeput is, alle vruchtbaarheid verdwenen door water- en winderosie. Als gevolg van de verwoesting van oerbossen en eenjarige landbouw. Een monocultuur landbouw die ervoor zorgt dat de aarde een groot deel van het jaar voortdurende blootstaat aan de felle zon, het vuur dat de aarde tot droge klei maakt.

De regen die nog valt, vaak onregelmatig en hard, kan niet meer opgenomen worden in de aarde. De aarde die niet meer ontvankelijk is voor de barmhartigheid. Regen die de laatste restjes vruchtbaarheid meesleept naar zee.

Het geheel is meer dan de som der delen

Met de tijd wordt kennis inzicht. Water alleen is niet voldoende wanneer de gronden zijn uitgeput. De aarde moet eerst hersteld worden om water op te kunnen nemen. Het is van belang om te zorgen voor de aarde alsof we voor onze oude en zieke moeder aarde zorgen. We moeten haar toedekken, voeden en bovenal koesteren.

Daarnaast besef ik steeds meer wat de bijna clichématige uitdrukking: ‘het geheel is meer dan de som der delen’ betekent. Het gaat niet alleen om water, het gaat niet alleen om aarde, het gaat niet alleen om bomen. Het gaat om het samenspel van al dat leeft en niet leeft. Dit besef maakt dat ik af en toe een mysterieuze wereld ervaar, een prachtige en fascinerende wereld die losstaat van het rationele. Mijn eigen angsten reageren dan vaak door me te waarschuwen om niet magisch te gaan denken. Ik leer er steeds beter mee omgaan.

Een ontvankelijk hart

Op het moment dat ik me bewust werd van de samenhang tussen water en aarde deed dit mij om de een of andere reden denken aan het menselijk hart. Net als de aarde kan het hart afgesloten zijn, niet meer ontvankelijk voor alle barmhartigheid om ons heen. Niet meer in staat om te verwonderen en een te zijn met het leven. Niet meer in staat om te geloven dat we een verschil kunnen maken.

Aarde en water zijn net zo onlosmakelijk verbonden als het hoofd en het hart. Door het maken van ingenieuze plannen en berekeningen komen we er niet. Het hart is essentieel en de rationaliteit mag nooit de overhand hebben en ons doen verlammen door het activeren van beangstigende gedachten.

Decennium van herstel

Het nieuwe decennium is begonnen. Ik ben er met hoofd en hart van overtuigd dat we de aarde dit decennium kunnen herstellen, zo ook het Rifgebied. Niemand weet hoe lang hij of zij nog te gaan heeft, ik ook niet, maar elke boom die we kunnen planten, elk handje aarde dat we kunnen herstellen is het meer dan waard. Dat wij en de generaties na ons, met voldoening kunnen terugkijken op dit decennium.

Met hoofd en hart iets doen?

Volgende week starten we met de eerste boomplantweek van het nieuwe decennium, doe mee!

Aziz Kaouass – 1 januari 2020