Voor wie zou het moeten regenen?

De eerste keer dat Abdelmalik Tihouna in zijn geboortedorp, Bouankoud, een opname van zijn gedicht aan ons liet horen heb ik slechts een paar zinnen aan kunnen horen. De kern was al bij de eerste zinnen voor mij duidelijk, pijnlijk en aangrijpend. Zo aangrijpend dat ik niet verder kon luisteren en wegliep om te proberen mijn emoties te bedwingen.

Iedereen is er zich van bewust dat in droge gebieden het belang van neerslag groot is. Ook in de Rif is het gebruikelijk dat er gebeden wordt om regen in tijden van droogte. Het is misschien wel een voortdurend smeekgebed van vele boeren in de zaaitijd of als ze de jonge scheuten tarwe, gerst of kikkererwten zien, en misschien zelfs voelen, smachten naar water.
Wat is er dan aan de hand wanneer een dichter dan zijn gedicht opent met de zin : ‘Regen oh regen, als ze jou smeken om neer te dalen, vraag ik jou om op te houden.’

Een dichter die het tegenovergestelde van de gebruikelijke smeekbeden uitspreekt drukt met zijn woorden intens op de zere plek. Abdelmalik uit zijn pijn over de vele leeggelopen dorpen in de Rif, de massale emigratie van Riffijnen uit hun geboortegrond. Dorpen die ontzield zijn en verworden zijn tot een verzameling ruïnes, vermengd met de herinneringen van de sporadische bezoeker. Voor wie zou het nog moeten regenen als iedereen vertrokken is?

In een recent gesprek met Abdelmalik vertelt hij mij dat hij het gedicht beschouwt als een oproep richting al die mensen die hun dorpen in de Rif hebben verlaten. Hij roept ze op om zo af en toe terug te keren, al is het voor een kort bezoek, een korte vakantie. Hij roept mensen op het land van hun voorouders te herstellen, de ruïnes, steen voor steen, te herbouwen om zo al die dorpen weer een ziel te geven.

Voor ons bij Riforest, kwam in dit gedicht alles samen waar we al maanden mee bezig waren met het communicatieproject Frame, Voice, Report. Een project gericht om de belangrijke hoofdthema’s klimaat en migratie van de duurzame ontwikkelingsdoelen onder de aandacht te brengen. In een serie korte video’s werd het al snel duidelijk dat dit de eerste video zou moeten zijn. Met deze video’s willen we persoonlijke, kleine, verhalen koppelen aan de grote en soms abstracte duurzame ontwikkelingsdoelen.
Gedurende de uitvoering van dit project zijn we ons ook meer en meer gaan realiseren hoe groot de samenhang is tussen klimaat en migratie. Zouden er zoveel mensen vertrokken zijn uit Masaouda, en al die andere dorpen in de Rif, als de mensen anders om waren gegaan met de wouden, als er nog volop waterbronnen waren? Zoals een van de geïnterviewden, in een van de komende video’s, ook letterlijk zei: ‘Wat moet een mens hier doen als er geen water is?’

Het toelaten van pijn is misschien wel een voorwaarde om onszelf, de toestand van de Rif, de toestand van de mensen daar, te veranderen. We nemen de tijd om te rouwen, de pijn te voelen en staan vervolgens op. Wij zijn ervan overtuigd dat het mogelijk is de uitgeputte landbouwgronden duurzaam te herstellen. In de hoop dat straks bloeiende bomen, geurige kruiden en rondfladderende vlinders tot een ander soort gedichten zullen leiden.

Aziz Kaouass – 25 mei 2020

Voor wie zou het moeten regenen?
https://www.youtube.com/watch?v=vt9jcCZPPvgEen o