In dit project staan de duurzame ontwikkelingsthema’s klimaatverandering en migratie centraal. We hebben deze thema’s als leidraad gebruikt in de gesprekken en opnames die we hebben gehad met een diverse mensen, in diverse plekken in het Rifgebied. Naast deze thema’s is het voor Riforest essentieel om te blijven benadrukken dat we met het toepassen van principes uit de permacultuur in staat zijn om het uitgeputte land te herstellen.
Driedaagse training permacultuur/ecologische landbouw
De kernactiviteit van deze week was een driedaagse training permacultuur toegespitst op de lokale situatie. Deze training is gegeven door Omar Hajji, een specialist op het vlak van ecologische landbouw. Omar heeft naast zijn studie ‘Sustainable Development’ zeer veel praktische ervaring opgedaan bij het herstellen van landbouwgrond in de buurt van Marrekech, zie (Marrakesh Organics)
De werking en het belang van ecosystemen was binnen deze training de rode draad die belangrijke onderwerpen als aarde, water en beplanting verbond. Naast de theoretische uitleg was er voldoende ruimte voor de praktijk, zoals het maken van compost, de aanleg van ‘swales on countour’ en het verzorgen van bomen.
Omar is in staat om de belangrijke kennis en boodschap over te brengen in een taal die door de lokale bevolking begrepen wordt en aansluit bij de dagelijkse werkelijkheid. Zijn insteek is dat het erom gaat mensen datgene te vertellen dat uitvoerbaar is zonder al te veel energie en met de beperkte middelen die mensen hebben. Omar laat zien dat het zeer goed mogelijk is om het land te herstellen.
Holistische aanpak
Al geruime tijd ben ik met Permacultuur bezig, maar de training van Omar heeft me nog meer doen realiseren dat de aanpak voor het herstel holistisch moeten zijn. Het gaat niet alleen om het planten van bomen. Verbeteren van de bodemkwaliteit, opvang van regenwater, diversiteit, de inzet van dieren. En alles is terug te leiden tot de ethische principes van de permacultuur: zorg voor de aarde, zorg voor de mens en het delen van overvloed. Principes die een op een te vertalen zijn naar principes uit het wereldbeeld en de levensovertuiging van de mensen in het Rifgebied.
Deze week met een groep prachtige mensen uit Nederland in verbinding met een grote groep aan mensen uit het Rifgebied was zeer waardevol, een enorme mijlpaal voor Riforest. Bor Borren, een van de personen die mee is geweest, heeft ook een mooi verslag gemaakt, te vinden op zijn website Borborren.nl De foto’s geven een impressie van de activiteiten en de vele dorpjes die we hebben bezocht. We zijn begonnen in (Mernissa/Tahar Souk), vervolgens zijn we naar Bouankoud gegaan en van daaruit naar Asht Ali ou Aaisa en Irahhoten. Daarna hebben we drie dagen in Masaouda verbleven om vervolgens Zaoi , Tafoughalt Tafoughalt en Zegzel te bezoeken met een diverse en gemengde groep.
Derde thema: gender
Een van de reacties die ik op facebook tegenkwam op het verslag van Bor was de terechte vraag waarom er alleen mannen te zien zijn op de foto’s. Bor reageert daar terecht op dat het cultureel gezien gescheiden werelden zijn, zeker op het moment dat er mannen van buiten op bezoek zijn. Dit is uiteraard iets dat we respecteren. Achter de schermen spelen vrouwen in het Rifgebied zeker een belangrijke rol. Ook achter de schermen bij de bijeenkomsten waren de vrouwen cruciaal. We hebben ze zo goed als mogelijk bedankt voor hun hulp en inspanning, dat is het minste wat we konden doen.
Voor ons was het niet haalbaar om binnen dit thema formeel iets te doen met het derde thema gender omdat we ons bewust zijn van deze culturele gevoeligheid. We hopen dat er in de toekomst mogelijkheden zullen zijn om meer aandacht te hebben voor de belangrijke rol die de Riffijnse vrouw kan en moet spelen bij het herstel. Zonder moeders, zusters en dochters is het natuurlijk niet mogelijk. Zoals de wijsheid ons vertelt: ‘De helft van de mensheid is vrouw en de andere helft is door een vrouw opgevoed.’
Het vervolg
Met het verzamelde beeldmateriaal gaan we de komende tijd verder om te komen tot video impressies die we gaan verspreiden in het voorjaar van 2020. Zo hopen we onze activiteiten, gerelateerd aan de duurzame ontwikkelingsdoelen, nog meer onder de aandacht te brengen van mensen in Nederland en Vlaanderen.
Foto’s
De foto’s op deze pagina geven een impressie.
Aziz Kaouass – November 2019
